
به همت پژوهشكده باقرالعلوم(ع)هفتمین کتاب حجت الاسلام دکتر مسعود نورعلیزاده میانجی با عنوان «شخصیت متعالی و سلامت روانی در پرتو خداآگاهی» منتشر شد.
این کتاب که برگرفته و محصول توسعهیافتهای از پایان نامه برتر دانشجویی حجت الاسلام دکتر مسعود نورعلیزاده میانجی است، با انتخاب و حمایت گروه ارزيابی آثار پژوهشی پژوهشكده باقرالعلوم(ع)شامل 248 صفحه در قطع وزیری منتشر شده است.
کتاب «شخصیت متعالی و سلامت روانی در پرتو خداآگاهی» با رویکردی علمی،به مفهومی نوین در گستره روان شناسی اسلامی تحت عنوان سازه «خداآگاهی» پرداخته و جایگاه آن در سازمان روانی و نقش بنیادی و محوری آن در ساخت و تحول شخصیت و در نتیجه در ایجاد آرامش و سلامت روانی می پردازد.«خداآگاهی» عبارت است از «شناخت، توجه و احساسِ حضور خدا، پیوستگی و تعلّق به او و تداومبخشی به ارتباط وجودی و ناگسستني با خدا».
ایده این پژوهش با این سؤالات اکتشافی به دست آمد است:
دینداری و معنویت (که پژوهشهای گوناگون آثار بسیار روانشناختی برای آن نشان دادهاند) چگونه سلامت روانی ما را تأمین میکند؟ سازوکار و مکانیسم اثر آن در انسان چیست؟ آیا اثر مذهب صرفاً به نیروهای متافیزیکی آن خلاصه میشود؟ آیا به صرف ذکرگویی و یاد خدا (الا بذکر الله) آرامش روانی (تطمئن القلوب) پدیدار میشود؛ یا علاوه بر آن فرایندهای پیچیده روانشناختی اتفاق میافتد تا سلامت روانی تحقق یابد؟
در بخشی از مقدمه کتاب می خوانیم:
به نظر میرسد که یکسری سازوکارهای بنیادی و عمیقتری پشت این اثربخشی باشد. بنابراین، بایستی به دنبال سازهها و عوامل اختصاصیتری از دینداری، برای بررسی کارکردهای روانشناختی آن بود. برای تحلیل این مهم، باید در پیِ تبیینهای زیربنایی شخصیتی و فرایندهای پیچیدة روانشناختی بود.به نظر میآید در این بین حلقههای مفقودی وجود دارند که برای کشف آنها به تحقیق و پردازش بیشتر در حوزة روانشناسی دینی، به ویژه با توجه به آموزهها و منابع اسلامی نیاز است.
از این رو، با بررسی متون اسلامی (قرآن و حدیث) و آموزههای آن، به سازهای مهم به نام «خداآگاهی» میرسیم که با سازماندهی و سازوکار خاص خود، در شخصیت و در نتیجه روان آدمی تأثیری عمیق برجای میگذارد.
این کتاب ابتدا به واکاوی مفهومی خداآگاهی پرداخته و جایگاه آن را به عنوان یک سازة روانشناختی، در سازمان روانی و ساختار وجودی انسان شناسایی میکند. سپس رشد، تحولیافتگی و تعالی شخصیت انسان در پرتو خداآگاهی را مورد بررسی قرار داده و به تبیین نقش خداآگاهی در سلامت روانی میپردازد.
بخشی از این کتاب به یک پژوهش تجربی و میدانی در خصوص مدلیابی علی و تحلیل مسیر خداآگاهی تا سلامت روانی، می پردازد و نتایج آن نشان داد که خداآگاهی با تأثیرگذاری روی خودآگاهی و هویتیابی، اثر عمیق روانشناختی را در انسان به یادگار میگذارد.
ساختار کتاب شامل موارد زیر است:
فصل اول:
واکاوی مفهومی خداآگاهی
آگاهیِ هشیارساز
تحلیل مفهومی خداآگاهی
از خداشناسی تا خداآگاهی
فصل دوم:
جایگاه خداآگاهی در سازمان روانی انسان
خداآگاهی ساختاری نهفته در وجود انسان
دلایل ارتباط وجودی ودرونمایة خدایی در روان ناهشیار
خدا آگاهی درساختار وسازمان روانی انسان
فصل سوم:
تحولیافتگی و تعالی شخصیت در پرتو خداآگاهی
شخصیت متفاوت وسالمترافراد مذهبی
رشد و تحول شخصیت
شخصیت رشد یافته درپرتو خدا آگاهی
فصل چهارم:
نقش خداآگاهی در سلامت روانی
سلامت روانی، زیرِ چتر خداآگاهی
تعادل و سازشیافتگی روانی
احساس ایمنی و اطمینان، زیربنای آرامش روانی
سلامت معنوی، نیروی فزایندة زندگی
بازیابی معنای زندگی (رهایی از اضطراب وجودی)
فصل پنجم:
تحلیل مسیر روان شناختی خداآگاهی تا سلامت روانی