بررسی پیشینه پذیرایی و اطعام در مجالس ختم و سوگواری نشان میدهد این سنت کاملا برعکس شکل امروزی و خلاف عرف رایجی هست که در جامعه ما مشاهده میشود :
1- " در روايات آمده است كه رسول گرامى اسلام(صلى الله عليه وآله)پس از شنيدن خبر شهادت جعفر بن ابى طالب به مدت سه روز براى خانواده ايشان غذا تهيه نموده و براى آنها فرستادند و از آن هنگام فرستادن غذا براى صاحبان مصيبت سنت گرديد"
2- امام صادق(ع) می‌فرماید: الاکل عند اهل المصیبهْ من عمل الجاهلیهْ و السنهْ البعث الیهم بالطعام: غذا خوردن نزد مصیبت زدگان و با خرج آنان، از رفتارهای جاهلیت است و سنت پیامبر(ص) فرستادن غذا برای مصیبت‌زدگان است(من لایحضره الفقیه، ج 1، ص 182)
در شرایط فعلی خانواده های معزا، علاوه بر تحمل غم از دست دادن عزیز خود باید به فکر پذیرایی از آشنایان و بستگان خود نیز باشند ، کارمشکلی که علاوه برمسائل اقتصادی گاها مشکلات اجتماعی و اختلافات خانوادگی را نیز به بارآورده است و عملا سنت غیر عقلانی به نظر میرسد.
دوستی تعریف میکرد که هزینه نهار ختم خواهر بزرگوارشان که چند ماه قبل به رحمت الهی رفت حدود 20 میلیون تومان شد.قطعا غذا دادن به مومنان (بویژه فقرا و نیازمندان) به نیت میّت ثواب دارد اما نگاهی دقیق به این مسئله نشان میدهد نه تنها مسیری خلاف سنت پیامبر پیموده می شود بلکه آثار منفی نیز داشته واصلاح آن نیاز به تغییر نگرش ما دارد.
اکتفا به برگزاری مجالس ترحیم و تجدید نظر در نحوه هزینه کرد این مراسمات ( با احتساب سر انگشتی حدود یک میلیارد تومان در ماه برای شهری با جمعیت میانه) و سوق دادن آن به حل مشکلات عمومی میتواند به عنوان باقیات صالحات آثار بی شماری داشته باشد.
تشکیل صندوق های مالی برای حمایت از اقشار بی بضاعت جامعه ، تهیه جهیزیه ، خرید امکانات پزشکی جهت تجهیز بیمارستان ها ( مثل خرید دستگاه MRI که مدتهاست مردم میانه برای استفاده از آن مجبور به مراجعه به تبریز و زنجان هستند و در داخل همین مراجعات تصادفهای ناگوار منجر به فوت نیز مشاهده شده است)، تجهیز کتابخانه ها و مراکز آموزشی و فرهنگی ، کمک به مراکز نگهداری کودکان بی سرپرست ، معلول ذهنی، جسمی و ...، تامین دیه زندانیان مالی و سایر مسائل از این دست ، نمونه اقداماتی است که میتواند با هزینه های پذیرایی در مراسمات ختم انجام شود(تحت نظارت خانواده معزا) و قطعا بیش تر از این سنت ( شما بخوانید بدعت) نزد پروردگار ثواب دارد.
البته ذکر دو نکته خالی از لطف نیست .برای انجام موارد اشاره شده متولیان امر وجود دارد و دستگاههای اجرایی و دولتی موظف به انجام آنها هستند اما در شرایطی که این دستگاهها به هر دلیلی ! توان اجرایی کافی ندارند میتوان از کمکهای مردمی برای حل مشکلات عمومی بهره برد .دوم اینکه پیشنهاد فوق به معنی محدود کردن درآمد تالارهای غذاخوری نیست و فقط برای انجام اموراتی است که موجب باقیات صالحات میشود و هم برای متوفی و هم خانواده وی پاداش و اجرالهی دارد.
با اتحاد معتمدین ، ریش سفیدان شهر و هیات امنای مساجد و هیات های عزاداری جهت جلب اعتماد عمومی و تغییر نگرش عمومی، دستیابی به اهداف ذکر شده قابل تصورهست و فقط ارائه تصویری از یک مدینه فاضله نیست.
التماس تفکر
