آسیب شناسی لابی گری منحرف در جامعه - بخش پایانی

آسیب شناسی لابی گری منحرف در جامعه

 

1 – ناشایست سالاری

روابط اجتماعي بين لابی­گر و ديگران در جامعه، قدرت چانه زني و اقناع مخاطب مهارتی است که مي­تواند در هموارسازي بسياري از مشکلات راهگشا باشد. به عبارت ديگر، در صورتي که اين قابلیت در چارچوب­هاي قانوني و براي اهدافي مشروع باشد، نه تنها امري مذموم نيست بلکه يک توانايي است که در نهادهايي که نيازمند اجماع نظرات ديگران است مي­تواند به عنوان يک ابزار در نظر گرفته شوند. در حالی که مهم­ترين و مخرب­ترين آسيب لابی­گری­های ملاحظه­کارانه را می­توان ممانعت از شايسته سالاري دانست. این نوع لابی­گری­ها­ اغلب به قبیله­سالاری، خویشاوندسالاری، رفیق­سالاری و همشهری سالاری­های ناشایسته و گاه چاکرسالاری ختم می­شود. رسیدن لابی­گران به اهداف شوم باعث تمرکز آنها روی به قدرت رساندن خوب­پس­گردنی­خوران و چاکرم­گویان بی­لیاقت می­شود. گندزنی­های مدیران بی­لیاقت این چنینی در مسولیت­های قبلی­شان نیز به سبب ذوب شدن در مطامع بالادست­ها و پاره نکردن زنجیر حقارت و اسارت نادیده گرفته شده و از مسولیتی به مسولیتی دیگر گمارده می­شوند. گماشته­های معامله­گر سخیف و کم­عقل که تنها دو قدم جلوتر را می­بینند، نه آبرو برایشان مهم است و نه وجدان نداشته­شان. ایشان به آینده ای سیاهی که در کمین­شان به انتظار است واقف نیستند. در واقع، نمی­دانند و یا نمی­خواهند بدانند که چهرۀ پس­گردنی­خورتر از آنها همواره در پرده یا آستین بالادستشان مستور است و دیر یا زود لابی­گران خودمحور برای تبرئه خود از گندیات گماشته­شان، سربازی را برای رساندن سربازی دیگر به انتهای صفحه شطرنج، قربانی خواهند داد. عواقب تکان­دهندۀ ناشی از سوء مدیریت گماشتۀ نالایق را به پیامدهای بی­انتهای لابی­گری­های شوم باید افزود که در مجال این نگارش نیست و فرصتی دیگر را می­طلبد.

 

2 – تصمیم گیری­های ملاحظه­کارانه

لابی­گرانِ ناشی، برای تصمیم­گیری در موارد ریز و درشت، نه به سواد نداشته­شان مراجعه می­کنند و نه زحمت مطالعه و مراجعه به مشورت افراد کاردان و حاذق را به خود می­دهند. اینان نخستین جرقه­هایی که در ذهن خود جستجو و مرور می­کنند این است که چگونه از این مقوله به نفع خود بهره برداری کنند؟ چگونه آن را به عنوان برگی برنده در مقابل این و آن رو کنند؟ چه نوع منفعت شخصی و گروهی از این تصمیم عایدشان می­شود؟ آیا نفع و یا به ضرر شخصی در این تصمیم است؟ چگونه از این مورد برای بده و بگیرها و زد و بندهای سخیف و بی­مایۀ خود برای جلو بردن اهداف و فرونشاندن نفس همواره گرسنه و تشنه­شان بهره بگیرند؟ چیزی که برای آنها مهم نیست تصمیم گیری بر اساس تعقل و منافع مردمی و جمعی و آینده نگری است. با برخورداری از همین نفس مریض و ضعیف، آسیب­پذیر بودن و پتانسیل پذیرش هر پیشنهاد و هر گونه داد و ستدی با حراج رأی­ و عقیده­شان برای کسب امتیازی و دزدی آفتابه­ای دیگر مورد انتظار خواهد بود. نتیجه چیزی می شود که نه عقلاً پیش­بینی می­شود و نه چیزی است که دانایی و منطق حکم می­کند. در نهایت تصمیمی گرفته می­شود که آینده یک مجموعه، شهر و کشوری بر شانه های باد قرار می­گیرد و خود بخوانید حدیث مفصل از این مجمل که پیامد این نوع تصمیم گیری­ها چه فجایع خیانت آلودی را به همراه خواهد داشت.

 

3 – نادیده گرفته شدن اشتباه خطاکاران

خطاکاران بی شمار عرصه سیاست، برای فرار از چنگال قانون و عدالت بر دامن لابی­گران می­آویزند. "تو از خطای این صرفنظر کن تا من خطای آن چشم بپوشیم"، جمله غریبی برای لابی­گران نیست. متخلفین ریز و درشت، به شکل­های مختلف افراد سهل المعامله را شناسایی و زیرکانه و با استفاده از نقاط ضعف آنها پیشروی و قلعه مقر تصمیم گیری لابی­گر را به سادگی به تسخیر می­کشند و بدین ترفند از قانون و مجازاتی که مستحقش می­باشند فرار و هر روز در کارشان حرفه­ای­تر و برای تکرار و ترقی و بُعد دادن به تخلفات­شان کارکشته­تر می­شوند و باز هم تصور کنید حق­کشی­ها، مال مظلوم ستانده شدن­ها، بیت المال­دزدی­ها و هزاران عاقبتی که از نادیده انگاشتن خطای متخلف سرازیر خواهد شد.

 

4 – قربانی شدن منافع جمع

ساخت و پاخت و تبانی­های شخصی و جناحی جزیی و محدود، جایی برای اندیشیدن به منافع ملی و جمعی باقی نمی­گذارد. آن که سود اندک و مقطعی می­برد لابی­گران و آنان که زیان دایمی و بی انتها می­بنند جمع و گروهی اند که به ناآگاه ماندن، نیاندیشیدن، سکوت و اعتراض نکردن، پذیرفتن بی­لیاقتی بالادستان، افسوس و سرتکان دادن­های بی­فایده و ... عادت داده شده­اند.

 

5 – رواج فساد اقتصادی و سوء استفاده های مالی

استفاده از لابی­گری سیاسی برای دستیابی به مطامع اقتصادی از رایج ترین بهره­برداری­های ناثواب از فرصت و قدرتی است که در جهت خدمت به یک جمع به شخصی واگذار شده است. از این رو، یکی از شوم­ترین و خطرناک­ترین آفت­های لابی­گری منفی، آلوده شدن قدرتمندان با عاملان فساد اداري و اقتصادي است که به طرز پیش­رونده ای اهداف خود را دنبال می­کنند. افراد ناشايست با بهره برداري از روابط خود، ريشه­هاي فساد را در ساختارهای مختلف می­دوانند و دردناک­تر این که لابی­گر صاحب قدرت نیز تبدیل به کرمی می­شود که به این کثافت عادت می­کند. پرهیز از لابی‌گری با جهت­گیری نزدیکی به کانون‌های قدرت و ثروت، توصیه‌ای است همیشگی از جانب رهبر فهیم انقلاب که نمایندگان مجلس (و به نوعی تمام مسولان ریز و درشت) بایستی در لحظه لحظه عمل خویش به عنوان زنگ هشدار آن را از یاد نبرد.

 

6 – از دست رفتن حساسیت به کج اخلاقی­ها

جمع لابی­گران از کرده­های متعامل و متقابل خویش آگاهند و گاه به جد و به شوخ عملکرد همدیگر را مورد نقد و مدح قرار می­دهند. با سینه­ای پرباد، برای اثبات و به رخ کشیدن قدرت­شان، از رشادت­های لابی­گرانه سخن می­گویند و همین می­شود که کج اخلاقی ناپسند و انحرافی خطرناک به رفتاری معمول و روزمره مبدل می­شود. حساسیت به آن از دست رفته و به امری پذیرفته شده در ذهن لابی­گران و عامه مردم تبدیل می­شود و تصحیح این تصور کاری دشوار، زمان­بر و گاه غیرممکن می­نماید.

 

7 – تغییر هویت و ماهیت افراد

لابی­گری منفی سبب تغییر هویت، شخصیت و ماهیت انسانی اشخاصی می­شود که در مقاطع گذشته اساس تفکرشان بر پایه­های خیرخواهانه و مردم­گرایانه بوده است. آلودگی پنهان به مفاسد غیراخلاقی، دگرگونی قهقرایانه و رو به عقب در شخصیت لابی­گر ریشه می دواند و تحولی عمیق و استحاله ای غیرقابل باور در فرد به وجود می­آید و گویی از گوسفندی، روباهی هزارلا شکل می­گیرد. لابی­گر، ناخودآگاه به موجودی غلط اندیش، سیّاسی بی­ریشه و ­وجدان، مسولی غیرپاسخگو و کذابی قهار بدل می­شود و ضرباتی که این چنین انسان­نماها می­توانند به جوامع انسانی وارد کنند، ابعادی گسترده و غیرقابل محاسبه به خود می­گیرد.

 

8 – تغییر ذهنیت، اعتقاد و باورهای مردمی و جمعی

اذهان و افکار عمومی کمتر اشتباه می­کنند. اشتباهات و حرکت­های ناشیانه هرچند کوچک لابی­گر در عصر اطلاعات و ارتباطات کنونی مثل ویروسی منتشر و بسیاری از آن آگاه می­شوند و ذهنیت مردم نسبت به شخص، مجموعه، گاه مصدر قدرت و کل یک سیستم، به حق و به ناحق منفی و مسموم می­شود. و واکنش­های متفاوتی نیز در حال و آینده مورد انتظار خواهد بود. لابی­گرانِ سر فروبرده بر برف تصور می کنند که مردم فریبی همواره در دسترس و میسر است. غافل از این که در دنیای امروزی دسترسی به اطلاعات درست مطلقاً سخت نیست. خوشبختانه تعداد انسان­های آگاه هم برای بیداری­سازی توده عوام نیز رو به تزاید اند. بنابراین خیال آنها از عدم آگاهی و اشراف مردم بر اعمالشان، زهی باطل است.

 

 

 

به امید صلاح و اصلاح

 

سلیمان جمشیدی

دی ماه 1392